„АБЦ њуз“/„Асошиетед прес“

Златко Кокановиќ не сака рудник за литиум во својот двор и ќе направи се за да не се отвори.

Сите ние овде, подготвени сме да ги загубиме животите. Можат да пукаат. Само така можат да го отворат рудникот“, изјави 48-годишниот фармер за „Асошиетед прес“ (АП).

Во прашање е бујна земјоделска долина во западна Србија, која содржи едно од најбогатите наоѓалишта на литиум во Европа, благороден метал што се користи за производство на батерии за електрични автомобили и е клучен за глобалната транзиција кон зелена енергија.

Дали треба да има рудник во долината или не, стана едно од најспорните прашања во балканската нација, што предизвика протести на илјадници луѓе во предизвикот на претседателот Александар Вучиќ.

Додека владата инсистира дека рудникот е можност за економски развој, критичарите велат дека тоа ќе предизвика непоправливо загадување на долината Јадар, заедно со резервите на подземни води, земјоделско земјиште и две мали реки што минуваат низ долината.

Илјадници се очекува да се појават на големиот митинг в сабота во главниот град Белград, барајќи закон за забрана за ископ на литиум насекаде во Србија.

Кокановиќ ќе биде таму со неговата група „Не Дамо Јадар“.

Ние не сме заинтересирани за нивниот профит. На оваа земја сме воспитани и на оваа земја ќе умреме. Оваа земја не е ничија сопственост, таа е на нашите деца“, вели Кокановиќ, кој има пет деца.

Истражувањето на наоѓалиштата на литиум и бор во долината Јадар го врши мултинационалната рударска компанија Рио Тинто веќе 20 години. Компанијата подготви планови за отворање рудник.

Низ својата 150-годишна историја, Рио Тинто се соочуваше со обвинувања за корупција, деградација на животната средина и кршење на човековите права на ископувањата, историја што ги вознемири жителите на Јадар и на здруженијата за заштита на животната средина во Србија.
Масовните протести во 2021 и 2022 година ја принудија владата на Србија привремено да го суспендира планот за рудници, само за да го оживее во јули, пред да потпише меморандум за „критичните суровини“ со ЕУ во присуство на германскиот канцелар Олаф Шолц.

Дубравка Џедовиќ Хандановиќ, српскa министерka за рударство и енергија, во интервју за АП изјави дека долината Јадар содржи околу 158 милиони тони литиум, или околу 17% од вкупните проценети резерви на европскиот континент.

Јадар, рече таа, е „едно од најдобро истражените локации за литиум во Европа и веројатно едно од најдобрите во светот“ и може „да ја стави Србија (како) на врвна земја не само во Европа, туку и во светот“ кога станува збор за борба против климатските промени.

Потписот на Џедовиќ Хандановиќ е на меморандумот на ЕУ кој предвидува „стратешко партнерство“ за одржливи суровини, синџири за снабдување со батерии и електрични возила. Планот е не само да се извезува суровина, туку и да се поттикнат новите технологии во Србија.

Секое потенцијално ископување ќе ги исполни највисоките стандарди на ЕУ. Нема да направиме ништо ако тоа има толку негативно влијание што ќе биде штетно. Во тој случај проектот нема да биде развиен. Како одговор, владата формираше центар за повици и медицински тим за следење на сите потенцијални здравствени ризици, рече Хандановиќ, жалејќи се на „дезинформации“ кои наводно се шират за проектот.

Иако може да ја притисне Србија поблиску до ЕУ и да помогне да се намали зависноста на блокот од Кина за литиум, критичарите тврдат дека ризиците од ископувањето литиум се уште ги надминуваат придобивките.

Србија е земја кандидат за членство во ЕУ, но има блиски врски со Русија и Кина. Кина го поседува најголемиот рудник за бакар во земјата во источна Србија.

https://republika.mk/vesti/balkan/belgrad-go-ochekuva-golem-protest-protiv-iskopot-na-litium-vo-srbija/

Драгана Ѓорѓевиќ, истражувачка професорка на белградскиот универзитет и експерт по хемија во животната средина, е меѓу групата српски научници кои во една студија откриле дека земјиштето во долината Јадар веќе било оштетено за време на истражувањето.

Јадар е земјоделско подрачје со подземни води и реки кои често се поплавуваат и можат да носат каков било токсичен материјал низводно. Рудникот е голем ризик за целиот регион, вели Ѓорѓевиќ.

Рио Тинто соопшти дека ќе изгради подземен рудник во согласност со безбедносните стандарди на ЕУ. Во кратка е-пошта до АП, подружницата на компанијата во Србија рече дека тие „се залагаат за јавен дијалог заснован на факти“ и цитираше посебна нацрт-еколошка студија која ги повика засегнатите да ги поднесат своите коментари.

Официјални лица рекоа дека рудникот нема да се отвори пред 2028 година. Вучиќ ги опиша актуелните протести против литиум како политички, оркестрирани од неодредени странски сили и насочени против него и против владата.

Во долината, имот во сопственост на компанијата Рио Тинто Сава се означени со знаци „забрането навлегување“ и затворени со пластична лента. Рудникот ќе опфати околу 500 хектари од распространетата долина, која е преполна со полиња со пченка и соја.

Владан Јаковљевиќ, кој има околу 60 години, живее во селото Ступница, во ридовите кои гледаат кон долината. И тој нема да се откаже од својот начин на живот, од кошниците со пчели и здравата средина за неговото семејство.

Ако рудникот се отвори нема да има живот за нас, нагласува тој.

The post Жителите на српскиот регион богат со литиум ветуваат дека ќе го блокираат ископот поддржан од ЕУ appeared first on Република.

Корпорацијата „Рио Тинто“ објави извештај кој ја прикажува културата на малтретирање, вознемирувања и расизам во тој глобален рударски гигант.

Извештајот вклучува и 21 случај на силување или обид за силување или сексуален напад во последните пет години. Речиси половина од сите вработени кои одговориле на надворешната ревизија на културата на работното место нарачана од „Рио Тинто“, рекле дека биле малтретирани и дека расизмот е вообичаен.

Извршниот директор на „Рио Тинто“, Јакоб Стаушолм, рече дека резултатите се вознемирувачки и дека компанијата ќе ги спроведе сите 26 препораки од извештајот на поранешната австралиска комесарка за родова дискриминација, Елизабет Бродерик.

Тоа ми ги отвори очите двапати. Не сфатив колку вознемирување има во компанијата, и второ дека тоа беше доста системско – три прашања за вознемирување, сексуално вознемирување и расизам… тоа е крајно вознемирувачко“, изјави Стаушолм за „Ројтерс“.

„Рио Тинто“ започна ревизии во март минатата година, набргу откако Stausholm ја презеде челната функција во моменти на распространети реакција против компанијата, откако компанијата уништи 46.000 години стара пештера во клисурата Јуукан за да го прошири рудникот за железо.

Повеќе од 10.000 вработени, речиси една четвртина од 45.000, споделија искуства и ставови за студијата.

Извештајот покажа дека речиси 30 отсто од жените и околу 7 отсто од мажите доживеале сексуално вознемирување на работа, а 21 жена пријавиле силување или обид за силување или сексуален напад.

Расизмот е значаен предизвик за вработените на многу локации. Луѓето кои работат во друга земја, освен нивното раѓање, доживеале високи стапки на расизам, додека речиси 40 отсто од мажите кои се идентификуваат како Абориџини или жители на островот Торес во Австралија се соочиле со расизам.

The post Откриен ужасен извештај од „Рио Тинто“: Силувања, малтретирања и расизам appeared first on Република.

Акциите на компанијата „Рио Тинто“ денеска забележаа пад, откако Србија вчера донесе долука за укинување на нејзините лиценци за истражување на литиум во земјата поради еколошката загриженост, што им наштети на амбициите на оваа англо-австралиска компанија да стане најголемиот европски снабдувач на металот што се користи во електричните возила.

Одлуката на Србија доаѓа во момент кога се наближуваат општите избори во април и во време кога односите меѓу Белград и Канбера се влошија по депортацијата на тениската ѕвезда Новак Ѓоковиќ од Австралија.

Акциите на Рио Тинта паднаа за 4,1 отсто, откако на австралиската берза паднаа за цели 5,1 отсто, што е нејзин најголем пад во еден ден од април 2021 година. Референтниот индекс заврши со пад од 2,3 отсто.

Српската премиерка, Ана Брнабиќ, на прес-конференција во Белград изјави дека одлуката за повлекување на лиценците за „Рио Тинто“ е донесена по барањето на различни еколошки групи за суспендирање на литиумскиот проект „Јадар“, вреден 2,4 милијарди долари, а кој требаше да започне со производство во 2027 година, пренесуваат британските медиуми.

Илјадници лица на крајот на минатата година протестираа ширум цела Србија во знак на протест против владината поддршка за проектот, барајќи „Рио Тинто“ да ја напушти земјата и принудувајќи ја локалната општина Шабац да се откаже од планот за распределба на земјиштето за објектот.

„Рио Тинто“ веќе потроши 450 милиони долари во претходните студии за изводливост и за другите истражувања за „Јадар“ за да можеше да ја разбере природата на наоѓалиштето, соопшти компанијата во својот јулски извештај за проектот.

The post Пад на акциите на „Рио Тинто“ по одлуката на српската Влада за одземање на лиценцата appeared first on Република.

Владата на Србија донесе одлука да ја прекине соработката со меѓународната рударска компанија „Рио Тинто“, потврди премиерката на Србија, Ана Брнабиќ.

Сите управни акти поврзани со „Рио Тинто“, односно (фирмата ќерка) Рио Сава, сите дозволи, решенија, решенија се поништени. Ги исполнивме сите барања на еколошките протести и ставивме крај на „Рио Тинто“ во Република Србија - изјави премиерката на Србија, по седницата на Владата на Србија.

Англо-австралискиот конзорциум „Рио Тинто“ планираше да изгради рудник за литиум во западна Србија, а проектот го доби името „Јадар“.

Премиерката на Србија ги покани сите заинтересирани еколошки организации да контактираат со неа и изјави дека нејзиниот тим е подготвен да ги достави сите документи поврзани со работата на компанијата до заинтересираните.

Брнабиќ изјави дека на овој начин Владата на Србија ги прифатила сите барања на еколошките организации.

Од „Рио Тинто“ соопштија дека се крајно загрижени поради изјавата на премиерката Брнабиќ, дека просторниот план за проектот „Јадар“ е откажан, како и дека се поништуваат сите управни акти поврзани со проектот.

Во соопштението се наведува дека компанијата за време на работата на проектот „Јадар“ секогаш ги почитувала законите на Србија.

„Рио Тинто“ ја разгледува правната основа за донесување на оваа одлука и импликациите што таа може да ги има врз нашите активности и нашите луѓе во Србија - се вели во соопштението на „Рио Сава“.

The post Србија 1:1 Австрaлија: Рио Тинто депортиран, поништени дозволите на австралиската компанија appeared first on Република.

Владата на Србија вечерва ја укина уредбата за Просторниот план на специјалното наменско подрачје за реализација на проектот за експлоатација и преработка на јадарит руда, со која, според премиерката Ана Брнабиќ, се поништени сите управни акти поврзани со копанијата Рио Тинто и нејзината ќерка компанија Рио Сава Експлорејшн.

– Поништени се сите решенија, сите дозволи, изави српската премиерка по владината седница на вонредна прес-конференција.

Таа додаде дека е укината Работната група за спроведување на проектот Јадар, со што, како што рече, се исполнети сите барања на еколошките протести и „се стави крај на Рио Тинто во Србија“.

– Со ова се што се однесува на проектот Јадар и Рио Тинто се е завршено, изјави таа јави Бета.

Движењето „Еколошко востание“, кое обединува организации, здруженија и групи граѓани, веќе неколку месеци протестира со блокади на патиштата, инсистирајќи да се прекине проектот за истражување и ископ на литиум во Србија и да се укинат сите дозволи и да се раскинат сите договори.

Тие упатија до Владата ултиматум сите тие документи да бидат јавно објавени.

The post Договорот е раскинат: Во Србија странска фирма нема да ископува литиум appeared first on Република.