м-р Нермин Теловска

22 Октомври е меѓународен ден посветен на зголемување на јавната свест за пелтечењето и се одбележува во светски рамки. Според Меѓународната статистичка класификација на болести и поврзани здравствени проблеми, пелтечењето (или тептавење) е дефинирано или опишано како:

„Говорење што се карактеризира со чести повторувања или продолжувања на гласови, слогови или зборови, или со чести колебања или паузи со што го нарушуваат ритмичкиот тек на говорот. Треба да биде класифицирано како растројство, само ако неговата тежина е толкава што видливо ја нарушува течноста на говорењето.“

Оваа дефиниција која се однесува исклучиво на флуентноста на говорот, има недостатоци и не е комплетна. Пелтечењето е мултидимензионален проблем, и не го опфаќа само проблемот на флуентноста или течното говорење, туку од најрана возраст, најчесто предизвикува појава на негативни мисли и емоции.

Денес Ви се обраќам на сите вас, деца, млади, возрасни, сите кои имате искуство со пелтечењето. Само Вие ја имате таа можност, ја имате таа моќ, пелтечењето да го трансформирате во предизвик, преку чувството на немоќ да стасате до силата, преку чувството на безнадежност до победата и надминувањето на сите препреки, до остварувањето буквално на секоја животна цел која ќе си ја поставите!

Вие се соочувате секојдневно со незнаењето, слаби комуникациски вештини, нетрпение да бидете до крај исслушани, недостаток на емпатија од страна на вашето опкружување и несвесност за последиците од погрешното однесување.

Дали во семејството, детската градинка, училиштето, на факултет или во работната средина Ви е дадена можноста и поддршката, отворено да зборувате за вашите мисли и емоциите поврзани со зборувањето? Тука сме сите одговорни и заеднички треба да се избориме за тој толку значаен простор. Просторот за искажување индивидуални искуства и лични грижи, прифаќање на состојбата и нејзина промена. Секоја промена на индивидуалното поле се пресликува на полето на секоја општествена клетка и општеството како целина. Секој поединец е битен елемент на општеството и никој не смее да биде заборавен. Од квалитетот на животот и индивидуалната среќа зависи какво општество градиме за сите нас, за нашите деца и внуци.

Многу од вас никогаш не зборувале за своите стравови и чувства поврзани со пелтечењето, за чувството на намалена самодоверба и покрај сите ваши квалитети.

Вие сте најважниот извор на информации кога станува збор за сфаќањето на пелтечењето и неговата комплексност. Вие најдобро знаете да го опишете чувството кога треба да се претставите, кога треба како ученик да застанете пред таблата и да одговарате, да одите на испит оптоварени со мислата како ќе зборувате, Вие знате каква е таа трема и возбуда пред интервју за работа или на средба со нови лица, и само вие знате што значат за вас сите разочарувања поради несфатеноста од страна на соговорникот.

Пелтечењето може да биде збунувачко – и да се прашувате зошто имате течен говор во некои ситуации, а пелтечите многу повеќе во други, или зошто понекогаш се чувствувате како да не можете да дишете. Некои луѓе кои пелтечат, се соочуваат со голема видлива физичка напнатост на телото. Други, цело време работат на тоа да го сокријат своето пелтечење, но, мисловно и емоционално се оптоварени.

Ви посакувам и знам дека Вие можете тоа да го направите:

- Никогаш повеќе да не избегнувате говорни ситуации и можности за искажување сопствени ставови и емоции поради стравот од пелтечење;

- Никогаш повеќе да не го доживеете чувството на вина, срам или лутина поврзани со вашето зборување;

Нашата мисија е заедничка, да го унапредиме јавното и научното разбирање на оваа состојба често пати погрешно разбрана.

(Авторката е логопед, специјалист за дисфлуентни нарушувања, Директорка на ЈЗУ Центар за рехабилитација на патологија на вербална комуникација – Скопје)

The post Деца, млади, возрасни, ја имате таа моќ пелтечењето да го трансформирате во предизвик! appeared first on Република.

м-р Нермин Теловска

6ти Март се слави како Европски ден на третманот на нарушувањата на говорот и јазикот со цел зголемување на свеста за логопедската професија и јавната свест за нарушувањата на вербалната комуникација како и нивното влијание врз човековото здравје. Пораката на овој ден е дека преку размената на знаењата и искуствата низ цела Европа може полесно да се дојде до спречувањето на овој вид нарушувања или подобра превенција од нивните можни компликации. Секоја година се предлага една тема и често се користи заеднички слоган и заеднички материјали.

Фокусот оваа година е насочен на работата на логопедот во одделенијата за интензивна нега каде најчесто се работи за нарушувањето на голтањето (Dysphagia), за која на јавноста ќе ѝ се овозможат многу информаци преку најразлични активности и форми, како што се:

• Инсталирање на телефонска линија, така што луѓето можат да се јавуваат и да поставуваат прашања;
• Проекции на видео, филмови, телевизиски емисии за учениците во училиштата, градинките, болниците или за ординации;
• Дистрибуција на флаери и постери во училиштата, градинките, болниците и во други установи;
• Вклучување на медиумска кампања, со написи во списанија, весници, телевизија и радио, фокусирајќи се на интервјуа со пациенти, како и со професионалци;
• Организирање прес-конференции;
• Интервјуа, да се добие увид за тоа колку се луѓето упатени во логопедската професија, како и во третманот на нарушувањата на говорот и јазикот.
• Организирање симпозиуми;
• Организирање јавни трибини;
• Средба со членовите на владини органи итн.

Дисфагија (dysphagia) претставува медицински термин за потешкотиите со голтањето. Некои луѓе со дисфагија имаат проблем со голтањето на одреден тип храна или течности, додека други не можаат воопшто да голтаат. Освен проблемот со голтањето како симптоми се јавуваат:

- Кашлање и задушување при јадење или пиење;
- Враќање на храната назад, понекогаш преку нос;
- Сензација на заглавена храна во грлото или градите;
- Перзистентно излевање на плунката или саливација.

Со текот на времето, дисфагијата, исто така може да предизвика компликации како што се: недоволна исхранетост и губење на тежината; дехидратација; чести инфекции на белите дробови заради аспирација на храна или секрет; и негативно влијание врз менталното здравје.

Што може да доведе до појава на дисфагијата?

Причини за појава на дисфагијата најчесто се други здравствени состојби, како што се:

- Состојби кои го афектираат нервниот систем, како мозочниот удар, повреда на мозокот, прогресивни нарушувања, како што е деменцијата;
- Малигнитети, како што е канцерот на уста или езофагеалниот канцер;
- Гастро-езофагеалниот рефлукс, при што стомачната киселина се враќа назад во езофагусот;
- Во детската возраст, дисфагијата може да се јави како последица на развојни и вродени нарушувања.

Лекување на дисфагијата

Третманот на дисфагијата е соодветен на нејзината причина и видот, но, тој најчесто вклучува:

- Говорна и јазична терапија, со учење на нови техники за голтање;
- Промена на конзистенцијата на храната и течностите, што ќе ги направи по безбедни за голтање;
- Алтернативни форми на исхрана, или исхрана преку носна или стомачна туба;
- Хируршка интервенција за проширување на стеснувањето на хранопроводот со негово растегнување или со вметнување пластична или метална туба позната како стент.

(Авторката е претседателка на Одборот на логопеди при Сојузот на дефектолози на Република Македонија)

The post 6-ти Март: Европски ден на третманот на нарушувањата на говорот и јазикот appeared first on Република.