Ристо Никовски

Велат дека дипломатијата и проституцијата се најстарите занаети. Дали друштвото е пријатно или не, и не е битно. Македонија нема дипломатска традиција бидејќи е релативно кусо независна држава, и речиси ништо не е направено  за таа да се гради. Напротив. Имам и лично искуство кога, без никакви приемни проверки или испити, од една етничка партија, во МНР беа донесени 20-тина „дипломати“. Место со строга селекција, службата се полнеше со партиски војници и преку слични пракси на непотизам. Затоа, искусна и професионална дипломатија – сè уште немаме.

Од друга страна, не потценувајќи ги домашните премрежија, главните проблеми на независната држава се токму од дипломатски карактер. Маки се мачеа за признавање на државата; не нѐ примаа во ООН, инаку чиста техника којашто не важеше за Македонија; нелегално ни го суспендираа името и ни наметнаа референца; тешко одеше  воспоставувањето на дипломатски односи, а „главните“ нѐ третираа како безимена држава; не нѐ примаа во меѓународните организации, а НАТО и ЕУ ни поставија уцена и ултиматум - членство само прекрстени, без национален идентитет; иако се обезличивме, случајот со ЕУ сè уште трае; долго ни ја блокираа јужната граница; доживеавме агресија од Косово...

Имавме и други нелегални и ненормални предизвици а и денес сме под блокада и уцена за промена на Уставот. И тоа е случај без преседан. Треба да внесеме Бугари, коишто може да се избројат на прсти! Такви се, меѓутоа, интересите на „важните“, чија цел е - бришење на македонизмот.

Нашата дипломатска служба очигледно не е дорасната за предизвиците со коишто се соочува, а иднината и добробитот на државата и на народот, во голема мерка зависат токму од нејзините резултати. Затоа, мора да се ангажираат врвни странски дипломати. Тие можат да бидат и пензионери, коишто ем помалку ќе не чинат, ем ќе носат поголемо искуство. Без нив, Македонија тешко ќе успее. Предизвиците се огромни, од секој аспект, се работи за нашиот опстанок, а голем маневарски простор – немаме.

Новата власт, постојано реафирмира дека е спремна да се бори за интересите на државата и народот, што е одлична основа за достигнување, ама и за враќање на нашите универзални права. Претходните копуци направија тешки и непростливи историски грешки и наша должност е да исправаме се’ што е можно и достижно. Со дипломатијата, каква што е, немаме реални шанси да се избориме за тоа.

Добар е предлогот Бугарите да влезат во Уставот заедно со бугарската ратификацијата на нашето членство во ЕУ. Добро е што се посочи и рецептот од Нивици. И на Брисел, и на Софија, им се стави до знаење дека диктати не прифаќаме. Тоа беа сериозни шокови за нив.

Сепак, тоа се изолирани потези коишто претставуваат само делумен и привремен исчекор. Почетни резултати се постигнати, ама тука завршува нивната валидност. Формулата од Нивици, на пример, не е соодветна за Софија. Нашиот прием во НАТО беше апсолутен интерес на Вашингтон, којшто го подготви и самиот договор и ја присили Атина да го ратификува заедно со нашето членство. САД го затвораа нашиот простор за Русија, подготвувајки ја војната во Украина.

Сега, мора да се дефинира краткорочна и подолгорочна стратегија за излез од тесниот ќор-сокак во којшто сме донесени, за што се неопходни странските експерти. На нив не смее да се штеди. Само така е можен дефинитивен успех. Клучно е што грешките мораме сами да ги исправаме бидејќи одлучувачки придонесовме за галиматијасот во којшто сме.

Ние, ем немаме ментори за нашето членство во Унијата, ем веројатно постои страв дека кога/ако станеме членка, нема да има сила којашто ќе не спречи, доколку ја имаме самите ние, да покренеме постапка за откажување, или за ревидирање на договорите со Грција и Бугарија. Така, ќе се врати историското име, со бришење и на сите други предавнички отстапки.

Од таа гледна точка, логично е Грција и Бугарија, предводени од нивните силни светски ментори, со кои им се поклопуваат интересите за Македонија, никогаш да не рескираат со наше членство. Тие можат вечно да ги блокираат нашите преговори. Впрочем, нема теоретски шанси Софија да го ратификува нашето членство во ЕУ, доколку не се откажеме од самите себе, јазикот, историјата...

Сега, наш клучен проблем е предложената преговарачка рамка. Со неа, таква каква што е, Македонија нема никогаш да стане членка. Истата задача ја има и ултиматумот за промена на Уставот. Целта е бугарскиот „Тројански коњ“ од внатре да го брише македонизмот. Кај нас, тие работи не се разбираат доволно. Затоа ни се потребни странците. На времето, така успеавме и со пресудата против Грција.

Ако рамката не се промени, сè друго е беспредметно. Дури уставната промена да се прифати и без одлагање. Преку рамката, македонизмот ќе го бриши Брисел, а не Софија. Се е во неа и ќе се активира по автоматизам. Тоа е бугарски триумф. А нема, и не се можни никакви гаранции дека преговорите ќе течат без нови блокади. Таква опција не постои.

Брисел и Софија се свесни дека Македонија води нова политика и веќе не е спремна постојано да го витка ‘рбетот и да голта кнедли. Тоа е удар за нив. Не можат да ја игнорираат новата ситуација и мораат да бараат компромиси. Така е во политиката, и нагласено во дипломатијата.

Воопшто не случајно, Фон дер Лајен во Скопје рече – „уставните измени треба да се разработат“. Така е кога ќе тропнеш на маса, ама многу надеж не треба да имаме. Ќе ни предложат некаква козметика со кои нашата капитулација, започната од претходните бедници - нема да биде доведена во прашање. За да ги гарантираме нашите интереси, ние мора што побргу да излеземе со радикално решение.

Практично, ние немаме друга опција. Според сите индикатори, тоа ќе биде неизбежно. Од ќор-сокакот ќе излеземе само со откажување на вториот катастрофален протокол, потпишан од Бујар Османи, на 17 јули 2022 година. Логично е самите да ги исправаме сопствените грешки. При градење на куќа, ако сте изградиле крив ѕид, кој треба да го исправи? Брисел и Софија, или самите?

Со таков потег, во вода паѓаат и преговарачката рамка, која премногу се базира на вториот протокол, и на новите коишто треба да се потпишуваат, како и на ултиматумот за промена на Уставот. Со тој чин, Македонија ќе започне нормален пат кон Брисел, којшто уште долго нема да се проширува и ние имаме време за исправање на грешките.

Реакциите од надвор, ама и од внатре, неизбежно ќе бидат жестоки. Затоа, пред таквиот чекор, во разговори со ЕУ, Вашингтон и другите главни центри, треба да се објасни дека од наша страна се направени стратегиски и фундаментални грешки; дека е доведен во прашање националниот идентитет на народот и неговиот јазик, и за тоа нема и не може да има компромиси; дека тоа е недопирливо.

Треба да се направат обиди овие наши грешки да се исправат и преку претходен договор со Софија и Брисел. Иако тие одлучно го одбиваат тоа, ние мора непоколебливо да им ставиме до знаење дека без такви исправки, за нас нема прифатливо решение. Дека промени мора да има.

Софија нема никогаш да се откаже од негаторските политики кон нас. Без оглед кој е на власт, тие нема да прифатат Македонци во Унијата, без да се сложиме дека сме „Бугари по род“. Тоа е нивна трајна политика а ова им е последна шанса да го постигнат тоа. Сите нивни политички фактори се на иста линија, и огромно мнозинство од народот. А, со избришани Македонци, како зомби народ, и ние не сме заинтересирани за членство!

Мора тргнеме во широка офанзива против Бугарија, бидејќи сме веќе долго под нивна агресија. Мора постојано да се вергла дека Софија води средновековна фашистичка и шовинистичка политика и не прифаќа дека постоиме како народ... Мора да се објаснува дека со уцените за промена на Уставот, иако според пописот ги има само 3.504, тие играат на картата на нелегално и на корумпиран начин издадените 120 илјади пасоши на наши граѓани. Софија намерава да ги прогласи сите нив за Бугари, иако пасошите се земани од чисто економски причини, заради работа во земјите на ЕУ. Софија го прави тоа за да докаже дека сите сме - Бугари! На таа основа, ќе бараат незамисливи права за нив. Ова може да изгледа како средновековна бајка, ама е вистинска небулоза.

А ние, пак, ако ги ставиме Бугарите во Уставот, тоа ќе значи дека се согласуваме со Софија дека ги има речиси пола милион, заедно со членовите на семејствата на тие што зеле пасоши. Самите ќе ги игнорираме бројките од пописот, и излезноста од неколку стотини, на нивните избори кај нас. Тоа би била катастрофа, што друго?

The post Ништо без странски експерти и радикални потези appeared first on Република.

Кога ќе се соочат со прашање кое воопшто не било антиципирано во нивната програма, прашање за кое немаат визија и план како да го решат, велат дека ќе бараат системско решение. Кога ќе наидат на проблем кој што ги мачи граѓаните, а немаат идеја како да го решат, повторно велат дека бараат системско решение. Кога се фатени во грешка и незнаење, одговорот го бараат во системското решение. Кога сакаат да манипулираат, дефокусираат и добијат на време, излезот секогаш го наоѓаат во системското решение.

Да, тоа е влада која својата неспособност и безидејност секогаш ја покрива со една обична излитена фраза, „системско решение“! Тоа е таа власт, политичка гарнитура која веќе шест години реактивно владее по принципот „купи ден, помини“. За утре, ќе му ја мислиме утре. Тоа е политичка филозофија која во своите раце го држи универзалниот клуч за „решавање“ на сите проблеми, системското решение.

„Системско решение“, омилената фраза на речиси сите владини министри и функционери уште од самите почетоци на нивниот режим. Фраза која што со тек на време „добива на шмек“, „на квалитет“ и сѐ поголема употребна вредност во изјавите на речиси секој министер.

Свежи се изјавите на министерот Османи во однос на начинот на регистрација на граѓанските здруженија, моментално најжешкото прашање кое што ги оптеретува македонско-бугарските односи и кое што има влијание во евроинтегративниот процес на државата. Тој во ноември минантата година  излезот го бараше во системско решение.

„Од моја страна беше најавено дека ќе и предложам на Владата. Владата излезе со решение дека ќе има нов закон кој што веќе почнува да се работи и новиот закон ќе биде испратен до Венецијанската Комисија пред да биде усвоен, што значи истата цел се постигнува. Меѓутоа, тоа е пристапот на Владата. Мора да се разговара дополнително. Меѓутоа првите индикации од Владата се дека треба нов закон, бидејќи ова беше решение ад хок, решение за моментот. Сега се прави ново системско решение за законот за здруженијата.“ – Бујар Османи.

Малку конфузна изјава, можеби недоволно прецизно пренесена, но во суштина признава дека постои законска недореченост во оваа област. Признава дека и новиот закон кој што тогаш ќе го праќал на разгледување пред Венецијанската комисија е ад-хок решение и затоа тој има предлог, магичен предлог! Системско решение! Најнов закон, бетониран како системско решение, па да видиме дали Бугарите ќе можат да прават хаос со регистрирање на здруженија со имиња на фашистички соработници. Тоа беше во ноември, сега сме февруари, а проблемите станаа уште поголеми. Нема потреба од потсетување и илустрација.

Не е ништо покус ниту неговиот колега Бесими. Министерот решил да им ги покачи платите на „неговите“ вработени во Министерството за финансии за пристојни 30%. Навистина убава намера! Да не му бегале вработените! Добро би било министерот да се погрижи да обезбеди пари за покачување на сите плати во земјава за триесетина проценти, од истите причини за да не ни бегаат луѓето надвор од државата.

За жал на вработените во финансии, заради законски ограничувања, операцијата покачување на платите не успеа. Дали министерот беше фатен во грешка, во незнаење или намерно се обиде да создае привид пред „неговата“ администрација дека има желба да им ги качи платите, не знам, но знам дека проблемот ќе го решава со системско решение.

„Интенцијата да се зголемат платите на вработените во Министерството за финансии беше моја и инцијатива на раководството во институцијата и на таа интенција остануваме, но ќе го бараме преку системско решение или одредба која нема да има дилеми околу правното толкување.“ – рече Бесими.

Малку е несфатливо министер за финансии да не знае како одат работите поврзани со платите, и тоа не само кај „него“ во министерството, туку во останатите ресори и институции. Затоа оставам резерва во однос на вистинските причини за овој пропуст, било да е плод на незнаење или намера. Но, факт е дека после секоја нивна утка на сцена стапува неговото величество, системското решение.

И кај Претседателот на државата ја згрешија работата со платите и тука останаа недоречености кои ја скандализираат јавноста овие денови. На сцена стапи нова министерска „ѕвезда“, Министерот за економија Битиќи, кој ни соопшти дека и ова прашање ќе се затвора со системско решение во рамки на севкупното решавање на платите во јавниот сектор. Тој половина час зборуваше на телевизија за убавината на системското решевање на минималната плата после што се ќе биде усогласено. Готово, крај! Сѐ ќе биде добро во државава од март па до бесконечност. Нема да има веќе разговори, преговори и притисоци во однос на платите. Битиќи ќе реши сѐ, системски!

По сѐ изгледа Министерката за труд и социјала е најголемиот обожавател на терминот системско решение. Впечаток е дека не ја познава материјата на министерството кое што го води и дека често пати е изненадена од одредени состојби во ресорот, па во манир на лош портпарол објаснува и дообјаснува зошто нештата се така, а не онака. Нејзината бледа политичка фигура е толку бледа што воопшто не предизвикува интерес и потреба да биде политички нападната или слушната со поголемо внимание. Но, ако прочепкаме малку по нејзините изјави дефинитивно ќе заклучиме дека како новајлија во политиката и владата останала фасцинирана од терминот системско решение што веројатно фреквентно се употребува на владините седници, па затоа го користи во секоја втора изјава или интервју или на секое прво новинарско прашање на кое не го знае одговорот. Кој не верува нека просурфа по интернетов!

Мојата поранешна колешка Славица Грковска, која исто така е прилично неактивна и невидлива во јавноста обожава да го дополнува и надградува овој термин. Од неа ќе слушнеме:

• „Справување со корупцијата е можно само со системски мерки.“
• „Мора да најдеме системско и сеопфатно решение во делот на јавните набавки. Многу е важно да ги видиме најдобрите практики што функционираат во другите држави и колку тие може со одредени прилагодувања да се имплементираат.“
• „Тоа нема брзо да го направиме, да бидеме реални, тоа мора да е системски промислено долгорочно решение за кое сите ќе се усогласиме дека е функционално и оти одговара на тоа што сите сакаме да го постигнеме, а тоа е како најдобро да воспоставиме механизам со кој ќе ги натераме институциите да бидат одговорни и брзо да реагираат на укажувањата на ДЗР (Државен Завод за Ревизија) од една страна, а од друга страна да го заштитиме јавниот интерес и на државата, да не губи државата и сите ние средства само заради одредени пропусти.“

За жал, ниту корупцијата ја решија, ниту јавните набавки станаа транспарентни и ослободени од сомнежот на наместени постапки, ниту некој од оваа власт сериозно ја есапи Државната ревизија и нејзините наоди. Но затоа системското решение стана „сеопфатно“, „промислено“ и „долгорочно“.

Дури и Министерот за образование, кој не знам ни како изгеда ниту пак ќе знаев како се вика ако не му го прочитав името, се вклучи во групата министри кои строго се држат до системот. Тој во врска со студентскиот оброк, проблем што ги погаѓа студентите ни соопшти:

„Јас ќе бидам во постојана комуникација со работната група и тие ќе бидат дел од тимот со кој ќе работиме заедно – и за системското решение, и за подобри услови, и за сите други проблеми што ги имаат студентите. Одржана е средба на која е одлучено додека во меѓувреме се работи на креирање системски и трајни решенија, Студентскиот оброк по цена од 120 денари дневно ќе се исплаќа ретроактивно до март“.

И Ковачевски даде свој придонес на оваа тема со еден од своите твитови во стилот:

„Состанокот со студентите го завршивме со договор и понатаму да се користи студентскиот оброк по старите критериуми, а ќе најдеме и системско решение.“, но овој пат него ќе го одморам од посериозни критики за неговите системски промашувања.

Што навистина сакале да кажат со употребата на терминот системско решение, не знам, но знам дека исплатата на студентскиот оброк доцни и создава нервоза кај студентите. Ваквиот пристап е далеку од системско решавање на проблемот како што е далеку и решавањето на проблемот со учебниците во основното образование. За жал, овој министер е уште еден во групата министри кои со терминот системско решение ја маскираат неспособноста на оваа влада.

Најавија системско решение и за лекувањето на болеста цистична фиброза... :(

Оваа екипа веќе шест години раководи со земјава. Шест години гледаме систематско уништување на политичкиот систем на државата. Шест години гледаме девастирање на системот на општествени вредности. Шест години гледаме пропаѓање на правосудниот систем на кој му се даваат минимални оценки. Шест години носат системски решенија кои што никој не може да ги види. Исто толку години гледаме креирање на хаос од системски решенија за систематски колапс на државата, единственото системско нешто кое што успешно го креираше оваа власт.

The post Системско решение за систематски колапс на државата appeared first on Република.