Вкупниот проектен буџет за информациски и комуникациски проекти на Министерството за дигитална трансформација за 2025 година е поголем за 200 проценти, споредено со претходните години - од 154 милиони денари во 2023, 182 милиони денари во 2024, на 365 милиони денари во 2025 година, информираше денеска портпаролот на Владата Марија Митева.

Нашата цел како Влада, нагласи Митева, е да го трансформираме македонското општество во дигитално општество.

Дигиталната трансформација значи посилна поврзаност и подобра иднина за сите нас. Затоа за само неколку месеци по преземањето на власта предвидовме нови 80 електронски услуги, зголемена поврзаност на институциите и фокус на сајбер безбедноста. Преку овие проекти и вложувањето во дигитализацијата ја осигуруваме нашата позиција во дигиталниот свет, истакна Митева.

Во делот на поединечните проекти за 2025 година предвидена е изградба на современ примарен податочен дата центар во Скопје, каде сите органи на државната управа ќе ја ко-лоцираат својата опрема.

Со ова државата ќе оствари значителни заштеди за ко-локациски услуги. Тоа значи вклучување на ладење, безбедносни системи, противпожарни системи, надзор и одржување на просториите, а од друга страна ќе овозможи забрзана дигитална трансформација, изјави Митева.

Очекувана вкупна сума на проектот, посочи Митева, е до 40 милиони евра, а со Буџетот за 2025 година предвидени се два милиони евра за изработка на физибилити студија и утврдување на локацијата и начинот на обезбедување на одржливост.

Обезбедени се и 40 милиони денари во Буџетот и преку останати проектни фондови. Митева најави дека Владата ќе работи на дигитализација на најупотребуваните јавни услуги за граѓаните и компаниите – електронско испраќање барања и добивање на потребните документи преку компјутер или паметен телефон.

Се дигитализира добивањето државјанство во МВР, услугите на Управата за водење на матични книги, Фондот за пензиско и инвалидско осигурување и Катастарот. Тоа значи дека ќе обезбедиме повеќе од 200 нови услуги на порталот на uslugi.gov.mk, што ќе ја дуплира бројката на достапни услуги, изјави Митева.

Преку проектот во вредност од 60 милиони денари ќе се работи и на системско поврзување на институциите за споделување на документи. Засега само 20 институции користат заеднички систем за електронско работење, а со проектот тој број ќе се зголеми за најмалку 10.

https://www.youtube.com/live/9Gtj5urBlQA?si=8p168s63uE81sdRL

The post Изградба на дата-центар и дигитализација на најупотребуваните јавни услуги, предвидува Буџетот за 2025 appeared first on Република.

Деновиве во просториите во НУФЦ Вардар филм започна дигитализација на аудио ленти (од период 1940 - 2000 година) кои беа зачувани во депото на „Вардар филм“.

Станува збор за околу 400 ленти кои содржат радио драми, документарни филмови, македонска и албанска музика, репортажи и работни фајлови од филмските класици во продукција на „Вардар филм“.

Процесот на дигитализација се одвива во колор грејдинг студиото кое е функционално и како нелинеарна видео монтажна станица и е по иницијатива на вработените на Вардар филм со цел да се зачува наследството на установата во целост и ќе трае неколку месеци. По обработка на сите ленти и физички забелешки кои следуваат со секоја од лентите, фајловите ќе бидат архивирани и попишани во дигитална дата база, соопштија од „Вардар филм“.

The post „Вардар филм“ почна дигитализација на аудио ленти од период 1940 – 2000 година appeared first on Република.

Дигитализацијата во високото образование за жал е малку задоцнета. Но, ќе биде приоритет во иднина, со цел подобри услуги за студентите и осовременување на предавањата. Ова денеска го истакна министерката за образование и наука Весна Јаневска во изјава за медиуми, пред почетокот на конференцијата за дигитализација на високото образование, што се одржува попладнево на Факултетот за електротехника и информациски технологии, во ИНОФЕИТ - Скопје.

Министерката додаде дека оваа Влада е посветена на дигиталната трансформација, што е неопходна.

Владата формира и Министерство за дигитална трансформација, бидејќи тоа е еден од приоритетите. Сите студенти ќе добијат ваучери за да им се овозможи пристап до новата технологија. Ваквите состаноци се исклучително корисни и Министерството ќе биде партнер на оние, кои сакаат да се вклучат во позитивните промени на државата - подвлече министерката.

На новинарско прашање, таа одговори дека различно се дигитализирани универзитетите, но, различни се и состојбите по факултети. Цел ќе биде, нагласи таа, тоа да се унифицира.

Според моите сознанија, универзитетот во Штип е во напредна фаза - рече министерката.

Запрашана околу извештајот за Тетовскиот универзитет, каде биле констатирани прекршоци од Инспекторатот, таа одговори дека тоа е точно и оти тоа ќе биде јавно објавено, останувал уште мал дел од процедурата, што завршувал, утврдени биле неколку неправилности.

Бленди Ходаи од Форум за образовни промени рече дека дигитализацијата не треба да е луксуз, туку неопходност за студентите.

Дигитализацијата на државните универзитети не треба да биде луксуз, туку е неопходност за сите студенти да не трчаат по шалтери и да не чекаат предолго за бирократски работи, како потврда за редовен студент. Во светот, тоа може да се направи со еден клик. Овој настан ќе придонесе за идентификување на сите проблеми со што универзитетите се соочуваат, ќе се изготви документ и ќе се бара забрзување на процесот на дигитализација на државните универзитети. Студентите имаат многу проблеми, чекањето по шалтери не треба да биде еден од тие проблеми - дециден беше Ходаи.

Притоа, Ходаи нагласи дека на студентите на државните универзитети воопшто не им треба фитнес карта, бидејќи, наместо тоа, тие трчаат по професори да земат потпис, оценка, индекс, чекаат во редици на шалтер.

Александар Николовски, претседавач на Националното студентско тело и претседател на Студентското собрание на УКИМ, рече дека што се однесува до УКИМ, од овој семестар дигитализирале два обрасци, за упис и за заверка на семестар. Тековно работеле со Државниот завод за статистика за уште три документи да бидат дигитализирани, од следниот семестар уште три, потврдата за редовен студент, уверението за упис и уште еден образец. Од Министерството побарале да се промени правилникот што утврдувал дека индексот мора да биде во книжна форма.

Конференцијата е во организација на Форумот за образовни промени, Институтот за добро управување и евроатлантски перспективи и Асоцијацијата за младинско зајакнување.

Настанот има за цел да ги обедини ректорите на сите државни универзитети, претставници од Комисијата за образование и наука при Собранието на Република Македонија, пратеници на Клубот за млади пратеници, како и други релевантни засегнати страни, со цел заеднички да бидат разгледани предизвиците со што се соочува процесот на дигитализација на државните универзитети и развивање конкретни препораки за забрзување на истиот во нашата земја, беше појаснето пред почетокот на конференцијата.

The post Јаневска: Дигитализацијата во високото образование е малку задоцнета, но ќе биде приоритет во иднина appeared first on Република.

Министерот за дигитална трансформација, Стефан Андоновски, денеска во Скопје имал поздравно обраќање на министерска конференција на Управувачките платформи на Западен Балкан за образование и обука и истражување и иновации, во организација на делегацијата на Европската унија во Република Македонија.

Во своето обраќање, министерот Андоновски ја истакнал важноста на дигиталната трансформација за напредокот на Македонија и регионот.

- Денес дигиталните вештини и иновации се клучни за напредокот на нашето општество и економија, изјавил Андоновски, соопштија денеска од Министерството за дигитална трансформација.

Тој ги презентирал плановите на Република Македонија во областа на градењето на дигиталните вештини.

Наша цел е до 2030 година, најмалку 80% од возрасното население да поседува основни дигитални вештини. Исто така, се стремиме значително да го зголемиме бројот на ИКТ професионалци, со посебен фокус на зголемување на учеството на жените во оваа област, истакнал министерот Андоновски.

Агендата за иновации, истражување, образование, култура, млади и спорт, се наведува во соопштението, го става регионот во добра насока за подлабока соработка со ЕУ и Министерскиот состанок ќе се фокусира на заедничките напори за нејзино спроведување.

Министрите присутни на состанокот и сите други учесници ќе разговараат за важната улога на Европската истражувачка област и Европската агенда за иновации, во која сите партнери од Западен Балкан се целосно интегрирани

The post Андоновски: Наша цел е до 2030 година најмалку 80% од возрасното население да поседува основни дигитални вештини appeared first on Република.

Министерот за внатрешни работи Панче Тошковски оствари работна средба со министерот за дигитална трансформација Стефан Андоновски.

Како што соопштија од МВР, средбата на двајцата министри беше во насока на почеток на процесите за дигитална трансформација на услугите и процесите во министерството, зошто дигитализацијата на услугите и процесите на сите државни институции и органи е еден од главните столбови во владината програма.

Во тој контекст, фокусот беше насочен во подобрување на постојните и креирање на нови електронски услуги од делокругот на работа на МВР, изработка на нова модерна веб страна на министерството, каде граѓаните ефикасно и брзо ќе ги пронајдат сите информации кои им се потребни, велат од МВР.

Ја разгледавме и можноста за дигитализација на личните документи, односно креирање на електронски лични документи, развој на електронска апликација во делот на дозволите за оружје, други можности за дигитализација на работата и процесите во полицијата кои ќе овозможат поефикасна, модерна полиција, која користејќи ги бенефитите на модерната технологија ќе испорача поефикасни услуги и поголема безбедност за сите граѓани, потенцираше министерот Тошковски.

The post Гужвите на шалтерите на МВР ќе станат минато со електронски лични документи, ветуваат министрите Тошковски и Андоновски appeared first on Република.

И се во државата да е дигитализирано и институциите да ги заштитиме, ако не ги заштитиме младите и децата на интернет, не сме направиле ништо, изјави министерот за дигитална трансформација, Стефан Андоновски, на „Тема на денот“ во вестите на ТВ Сител.

Министерството за информатичко општество и администрација, во техничката Влада, во соработка со неколку универзитети и невладини организации, подготвуваше документи за повикот од програмата Дигитална Европа за поддршка за формирање на национални центри за побезбеден интернет за деца, дополни Андоновски.

Тој посочи дека наскоро се очекува отпочнување на проектот за Центар за безбеден интернет за деца.

По доработка на проектната документација, отстранување на недостатоците, очекуваме скоро да го потпишеме Договорот за отпочнување на проектот за Центар за безбеден интернет за деца. Главна цел на проектот ќе биде да ги зајакне капацитетите за давање совети и поддршка на децата, младите, родителите, наставниците, како и другите засегнати страни, за прашања поврзани со употребата на дигитални технологии и услуги од страна на децата, како и да се зајакне поддршката за жртвите на сајбер малтретирање, појасни Андоновски.

Опсегот на проектот е формирање на национален Центар за безбеден интернет во Македонија, составен од Центар за подигање на свеста и телефонска линија за поддршка.

Министерот додаде дека целта е да ги подобрат понудените услуги, да го олеснат пристапот до содржини погодни за возраста и да ја зголемат свеста кај граѓаните.

Ова ќе ги поттикне младите и родителите полесно да ги препознаат ризиците на интернет, како и да сфатат која содржина е погодна за деца. Ние ќе соработуваме со децата, младите, родителите, наставниците и другите витални чинители, рече тој.

Андоновски потенцираше дека е посветен на обезбедување механизми за поддршка за жртвите на сајбер малтретирање, деца со посебни или специфични потреби, вклучително и оние од обесправени или ранливи средини.

The post Андоновски најави Центар за безбеден интернет за деца и млади appeared first on Република.

Нашата визија е целосна дигитализација на јавните услуги, комплетирање и целосно интегрирање на системот е-услуги, подобрување на капацитетот на јавните институции за испорака на ефикасни е-услуги, подигнување на дигиталната писменост на граѓаните и деловните субјекти за користење на е-услуги и зголемено користење и запознавање на граѓаните со овие услуги, изјави вечерва министерот за дигитална трансформација, Стефан Андоновски.

Во интервју за ТВ 24 тој нагласи дека дигитализацијата ќе биде приоритет што ќе го трансформира начинот на работа на јавната администрација и ќе ја зголеми нејзината економичност, транспарентност и квалитет на работа.

И покрај фактот што 91 процент од компаниите користат интернет и компјутери, само 100 илјади корисници се во моментот застапени на веб порталот на Владата, рече Андоновски.

Министерот потенцираше дека целта на оваа Влада во наредниот период е да промовира високи стандарди во технолошкиот развој преку насочени инвестиции, а овој сеопфатен пристап има за цел да ја позиционира Македонија како лидер во регионот за да се смени досегашната реалноста според која, Извештајот за е-Влада на Европската комисија, ја сместува Македонија на последното место, додека Извештајот за дигитализација на претпоследно место.

Нашите клучни интервенции ќе бидат во насока на забрзување на дигиталната трансформација во земјата, унапредување на инфраструктурата и технологиите за дигитализација со следење на динамиката на промени на светско ниво, нагласи Андоновски

The post Андоновски: Нашата визија е целосна дигитализација на јавните услуги appeared first on Република.

Комплетирани се дигиталните катастарски планови во државава откако во централната база се внесени податоците за последната катастарска општина – К.О. Тетово 2. и е создадена платформа за систем на географски информации засновани на интернет (WEB GIS).

Агенцијата за катастар на недвижности информира дека со оваа платформа се врши размена и дистрибуција на податоци и таа овозможува целосна покриеност на територијата на државата со основни сетови на дигитални просторни податоци.

-Дигитализацијата на катастарските планови претставуваше процес на усогласување на графичката со алфа-нумеричката база на податоци и прочистување на техничките грешки кои се резултат од одржување на катастарот на недвижности во две засебни бази на податоци – наведува АКН во објава на својата веб страница.

Крајната цел на проектот за дигитализација беше интеграцијата на графичката база на податоци на дигиталните катастарски планови, со алфа-нумеричката база на податоци во една единствена централизирана база на податоци и тоа за сите катастарски општини на територија на државата.

-Како завршница на овој долготраен и комплициран процес на дигитализација на катастарските планови на територијата на целата држава, на 16.4.2024 година во централната база на податоци се внесени податоците за последната катастарска општина – К.О. Тетово 2. Сега и од оваа катастарска општина ќе може да се обезбедат податоците, како што се извод од катастарски план и имотен лист, преку веб страницата на Агенцијата за катастар на недвижности, во делот на ОССП дистрибутивниот геопортал – наведува Катастарот во објава на својата веб страница.

The post Катастарот целосно ги дигитализира катастарските планови appeared first on Република.

Министерот за образование и наука Јетон Шаќири на денешната промоција на првите дигитализирани интерактивни учебници за четврто, петто и шесто одделение, истакна дека учебнците се изработени во рамки на првата фаза од процесот на дигитализација на учебниците што Министерството за образование и наука го започна оваа година, а ќе продолжи и во наредните.

Ова не се класичните печатени учебници конвертирани во PDF формат, туку учебници со многу мултимедијални елементи како видеа, фотографии, илустрации, квизови и друга содржина што го прави процесот на стекнување знаења поинтересен за младите, а со тоа и поефективен. Тие се во согласност со наставните програми и националните стандарди за постигањата на учениците во основното образование. Поставени се на посебна, стабилна платформа, nastava.mk и достапни се во секое време и од секое место каде може да се воспостави интернет врска, рече Шаќири.

Во изминатиот период учебниците биле тестирани во повеќе училишта и реакциите на наставниците и на учениците биле позитивни.

Станува збор за учебници по сите предмети од четврто, петто и шесто одделение на сите наставни јазици. Не се одлучивме за дигитализација на учебниците од пониските одделенија. Ги почитуваме педагошките препораки, бидејќи тоа е периодот за развој на однос на децата кон книгата и пишаниот збор. Дигитализацијата на учебниците ќе продолжи и во следните години, односно, како ќе се одобруваат и печатат нови учебници, согласно планот за реформата на основното образование која е во тек, така тие ќе добиваат и квалитетна дигитална верзија со богата мултимедијална содржина“, додаде министерот.

Дигитализираните интерактивни учебници ги изработи издавачката куќа „Тримакс“ која беше избрана преку постапка за јавна набавка и која и навремено ги исполни договорните обврски.

The post МОН ги промовираше првите дигитализирани интерактивни учебници за четврто, петто и шесто одделение appeared first on Република.

Заменик претседателот на Владата, задолжен за економски прашања, координација на економските ресори и инвестиции, Фатмир Битиќи, се обрати на годишната конференција на Стопанската комора на северозападна Македонија (СКСЗМ) на која се дискутираше на темата „Предизвиците на компаниите во Република Македонија, при обезбедување на работна сила во ерата на глобализација и дигитализација".

Во неговото обраќање, вицепремиерот Битиќи рече дека предизвиците на нашите компании при обезбедување на работна сила во ерата на глобализација и дигитализација, претставува проблем кој веќе го имаме детектирано, и дека истиот е една горчлива реалност за целиот Западен Балкан, но и за Европската Унија.

Од недостиг на работна сила трпи и самата Европска Унија, бидејќи во анализата објавена неодамна од „Институтот на европските синдикати“, во периодот 2019-2022 година е забележан рекорден недостиг на работна сила во Европа, а како причина се наведени ниските плати и условите за работа. Само минатата година, четвртина од бизнисите во ЕУ пријавиле проблеми со производството како резултат на недостиг на работна сила“, рече Битиќи.

Вицепремиерот Битиќи се осврна и на покачувањето на платите како механизам за задржување на работната сила, но посочи дека колку и да ги подигнеме стандардот и платите, нема да можеме да се натпреваруваме со најразвиените земји од ЕУ кои секогаш ќе понудат повисоки плати од тие што ние можеме да ги понудиме како држава.

Бројките што ќе ви ги соопштам можеби изгледаат парадоксални и контрадикторни, но тука е генезата на проблемот на нашите компании во наоѓањето работници. Во Агенцијата за вработување во моментов има неколку илјади слободни работни места, додека во истата Агенција се регистрирани над 115.000 невработени, контрадикторни бројки на прв поглед, но реалноста е дека овие невработени лица не се обучени за професиите што ги бара пазарот на трудот“, рече Битиќи.

Во неговото обраќање, вицепремиерот Битиќи рече во неговите јавни настапи последниве неколку месеци во својство на вицепремиер, ја начна дебатата за либерализација на пазарот на труд преку зголемување на квотите за странски работници кои во моментов се ограничени на 5.000, но оваа мерка не може да биде долгорочно решение, бидејќи за Владата грижата за нашите граѓани е во прв ред.

Работната сила мора да се обезбеди на прво место од домашни ресурси, од нашите сограѓани кои се невработени, но за жал нивните вештини и знаењата не соодветствуваат со потребите на пазарот на трудот, па оттука, преку оперативниот план за вработување, Владата во различни форми цели кон нивна понатамошна квалификација и преквалификација, да ги оспособи за да ги задоволат потребите на пазарот на трудот“, рече Битиќи кој додаде дека преку Законот за финансиска поддршка на инвестициите, Владата ги стимулира компаниите да ги зголемат платите со тоа што на компаниите им нуди враќање на 20% од платите кои изнесуваат над 4.400 евра годишно по лице.

„Младите денес бараат работа и повисоки плати за да не ја напуштат земјата, додека нивната иднина е во четвртата индустријализација која нуди квалитетни работни места, а тоа се вештачката интелигенција преку учење роботика, дигитален маркетинг, сајбер безбедност, мехатроника, роботика, како идните професии кои ќе се бараат на пазарот на труд. Неопходна е соработка ова да се вметне во формалното и во неформалното образование бидејќи дигитализацијата донесе нова ера, појава на нови технологии и алатки кои бараат специфични вештини и знаења“, рече вицепремиерот Битиќи и порача дека во дигиталната ера, компаниите мора да го надминат јазот со инвестирање во обука и развој, за да бидат во чекор со најновите трендови и технологии за привлекување и одржување на квалитетниот работник.

The post Битиќи: Дигитализацијата донесе нова ера на пазарот на труд appeared first on Република.

Министерот за правда Кренар Лога оствари средба со претставници од Норвешка кои го презенираа моделот на дигитализација во судството, како и карактеристиките и перформансите што треба да ги има системот на нашата држава.

Целосната дигитализација на судството ќе овозможи брз и едноставен пристап на граѓаните за добивање документи, обезбедување оптимални услови за вршење на судската и јавнообвинителската функција, се наведува во соопштението на Министерството за правда.

Како што се посочува во соопштението, дигитализацијата и интероперабилноста ќе придонесат да се зајакне довербата на јавноста и заштита на системот, побрза правда, намалување на корупцијата, ќе го олесни доставувањето на докази и документи, намалување на трошоците на судските постапки, како и намалување на бројот на одложени судења и нула хартија.­

­

The post Делегација од Норвешка не подучуваше за дигитализација на судството appeared first on Република.

Министерството за образование и наука во изминатиот период е насочено кој целосна дигитализација на сите процеси во образовниот систем. Голем дел од услугите кои ги нуди образовниот систем, како што се запишување на дете во прво одделение, запишување на ученик во средно училиште, запишување на ученик во спортска академија, нострификација на дипломи стекнати во странство за основно, средно и високо образование, секаков тип на ученички и студентски стипендии, сместување во ученички и студентски домови, субвенциониран оброк, конкурси од областа на науката се дигитализаирани. Ова го истакна министерот за образование и наука, Јетон Шаќири на панел дискусија посветена на дигитализација на образованието, која е дел од одбележувањето на 20 годишнината на Американски универзитет на Европа – ФОН.

Лани летото беа актуелени вестите за огромни редици за упис на еден од најатрактивните факултети кај нас, Факултетот за информатички науки и компјутерско инженерство (ФИНКИ) каде што идните студенти веќе со часови чекаат во долгите редици за да ги остават своите документи.

Министерството и Бирото за развој на образованието, со поддршка на УНИЦЕФ и Владата на Велика Британија го развија порталот Едуино, наменет за поставување и користење на дигитални образовни ресурси, а воедно служи и како систем за учење на далечина, за што, министерот Шаќири особен акцент дава на најновите онлајн модули за континуиран професионален развој на наставниците и е-библиотека за ученици и наставници.

Во иднина ќе ги задржиме традиционалните хартиени учебници во основното и средното образование, но ќе обезбедиме и дигитални верзии, заради полесна достапност и примена од страна на оние за кои се наменети, додаде министерот.

The post Шаќири вели дека МОН е насочен кон целосна дигитализација, а студентите уште мора во редици да чекаат за да предадат документи за упис appeared first on Република.

Дигиталната револуција во плаќањата, која особено се засили за време на пандемијата на ковид-19 како во светски рамки, така и во нашата земја, придонесе за сѐ позачестена употреба на дигиталните решенија за плаќање, коишто се најсоодветни за нивното едноставно, достапно, сигурно и технолошки современо (паметно) извршување.

И во третиот квартал на 2022 година, граѓаните сѐ повеќе ги користат платежните картички од домашните издавачи за плаќање во трговијата во земјата, што доведе до годишен раст кај вредноста и кај бројот на остварените трансакции од 14,9% и 8,5%, соодветно. Годишниот раст на бројот на плаќањата во трговијата, кој произлегува пред сѐ од повисокиот годишен раст на бројот на плаќањата со платежни картички на виртуелните (интернет) места на продажба (10,1%), иако послаб, продолжува и во третиот квартал од 2022 година, а продолжува и годишниот раст на бројот на плаќањата на физичките места на продажба (8,3%).

Кај плаќањата на граѓаните со кредитни трансфери во истиот период е забележан годишен пад на бројот на плаќања за 8,6%, при раст на вредноста од 5,6%. Притоа, постепената промена на навиките на граѓаните при вршење на плаќањата во земјата со цел користење на придобивките од електронското банкарство е видлива во начинот на вршење на кредитните трансфери, па така во третиот квартал од 2022 година е забележан годишен раст од 5,2% кај бројот на плаќањата извршени електронски, односно годишен пад на бројот на трансакциите извршени на шалтерите на банките (12,5%). За извршување на електронските плаќања најчесто се користат мобилните апликации со 54,7% или висок годишен раст од 19,6%, што повторно укажува на натамошно менување на платежните навики во прилог на користењето на поудобните дигитални канали за плаќање.

The post Дигитализацијата на платежните услуги продолжува и во третиот квартал од 2022 appeared first on Република.

Во Државниот архив со Скопје денеска свечено ќе биде отворен Центарот за дигитализација во рамки на Одделението за средување и обработка на архивски материјал.

Во Државниот архив со Скопје денеска свечено ќе биде отворен Центарот за дигитализација во рамки на Одделението за средување и обработка на архивски материјал – османлиски период, чие опремување е донација на Турската агенција за соработка и координација (ТИКА).

На свеченоста по повод донацијата ќе присуствуваат амбасадорот на Турција во земјава, Хасан Мемет Секизќок, потпретседателот на ТИКА, Махмут Чевик и програмскиот директор на ТИКА во Скопје, Халим Омер Согут, кои ќе одржат и работна средба со директорот на Државниот архив, Емил Крстески.

The post Државниот архив ќе добие Центар за дигитализација appeared first on Република.

Со цел брза размена на податоци со останатите институции и намалено време на чекање на граѓаните за добивање на услуги, Министерството за внатрешни работи е поврзано на Националната платформа за интероперабилност и нуди веб сервиси кои се од сопствен развој, објави на својот фејсбук профил министерот за внатрешни работи Оливер Спасовски.

Со цел брза размена на податоци со останатите институции и намалено време на чекање на граѓаните за добивање на услуги, МВР е поврзано на Националната платформа за интероперабилност и ги нуди следните веб сервиси кои се од сопствен развој:
▶️Евиденција на промени на матичен број на лица - за даден временски период ги враќа сите промени на матични броеви за лица. Корисник на овој веб сервис е Националниот регистар на население.
▶️Податоци од каталогот на оружје - се преземаат податоци од каталогот за оружје во МВР како што се: Категорија на оружјето, Тип на оружјето, Марка на оружјето, Модел на оружјето, Производител на оружјето, Калибар на оружјето, Референтен тип на оружјето и Статус на оружјето. Корисник на овој веб сервис е Царинската Управа на РСМ.
▶️Податоци за државјанство - за внесен матичен број на граѓанин кажува дали лицето моментално има активно државјанство. Корисник на овој веб сервис е Министерство за правда.
▶️Податоци за моторни возила - овозможени се два начини на пребарување. Првиот метод за внесена регистарска таблица враќа податоци за сите сопственици (име, презиме, ЕМБГ, период од кога до кога го поседувал возилото...) кои некогаш го поседувале тоа возило. Додека пак вториот метод за внесен Матичен Број на физичко или правно лице дава листа на возила (Марка, Модел, регистрација, број на шасија) кои тоа лице некогаш ги поседувало. Корисници на овој веб сервис се: Министерство за правда и Царинска управа на РСМ.

МВР ги користи следните веб сервиси преку платформата за интероперабилност: Сервис за М1М2 податоци за одредено лице и фирма (M1M2Person) - од АВРМ, Сервис за податоци за царинска декларација - од Царинска управа на РСМ, Проверка на корисници на правото за социјална помош - од МТСП, Податоци за лиценци за оружје од EXIM системот, тест верзија - од Царинска управа на РСМ.

Во однос на реализација на активности кои произлегуваат од членство во НАТО и безбедност на информации, МВР беше дел од првата „НАТО-ЕАДРЦЦ“ меѓународна вежба која придонесe за интероперабилност на Системот за управување со кризи, а за кој меѓудругото ја воведовме и дигиталната алатка NICS – Next Generation Incident Command.

The post Спасовски: МВР, Царина, Правда и други институции соработуваат со еден клик appeared first on Република.

Во Кинотеката на Македонија денеска беше промовиран блуреј (bluray) дискот со дигитално реставрираната верзија на филмот „Мирно лето“ на Димитрие Рули Османли. Ова е прво блуреј издание на македонски филм.

Ова е една од најесенцијалните задачи и функции на Кинотеката -зачувување на нашето филмско наследство. „Мирно лето“ е една од ретките комедии во нашата филмска национална продукција. Таа е прва и затоа е толку значајна. И посебна радост ни е да си ги чуваме оние кои ги имаме, истакна Петар Волнаровски.

Кинотеката минатата година ја реализираше дигиталната реставрација на првата македонска филмска комедија МИРНО ЛЕТО. Главните улоги ги толкуваат Љупка Џундева и Слободан Перовиќ, како Дара и Заре. Актерскиот ансамбл го сочинуваат Петре Прличко, Мери Бошкова, Илија Милчин, Дарко Дамески, Ацо Јовановски, Анче Џамбазова, Димитар Ќостаров, Панче Камшик, Стојка Цекова, Вукосава Донева и други.

„Мирно лето“ е еден од класиците на македонската кинематографија. Значен е по тоа што е прв македонски филм снимен од домашен македонски режисер. Прв пат дипломиран македонски режисер, Димитрие Рули Османли добил можност да сними филм и тоа на современа тема. Сценариото го напишала во тоа време познатата сценаристка Фејда Филиповиќ, а режисерот Османли заедно со Коле Чашуле работеле на адаптација на сценариото. Интересен е фактот дека филмот не бил предвиден да се сними таа 1961 година, туку „Солунските атентарори“, но Жика Митровиќ ќе успеал во подготовките за филмот и на тој начин „Мирно лето“ добил виза за снимање, раскажа во своето видео обраќање Атанас Чупоски, кој се наврати на снимањето кое се одвивало во Охрид и во сајмиштето во Скопје.

Димитрие Османли (Битола, 1927 – Скопје, 2006) филмски, театарски и телевизиски режисер, сценарист и педагог; филмска и театарска режија завршува 1952/53 година на Високата филмска школа во Белград, како прв македонски студент, а постдипломски студии 1961/62 година на Институтот за високи кинематографски студии во Париз. Долги години работи како театарски, телевизиски и филмски режисер, и професор на Факултетот за драмски уметности, каде што предавал актерска игра и има изведено четири генерации млади актери. Покрај четирите играни филмови, има снимено околу петнаесетина документарни филмови и повеќе од дваесет телевизиски остварувања.

Режисерот сигурно ќе беше воодушевен од ова ново достигнување на Кинотеката за неговиот филм. Тој, за жал, повеќе не е меѓу нас, но присутен е преку неговиот филм, рече Томислав Османли, синот на режисерот Димитар Османли, кој меѓу другото сподели и неколку анегдоти од снимањето на овој култен филм кои ги памети од раскажувањето на неговиот татко.

Промоцијата на новата дигитална верзија на филмот, по повод 60-годишнината од неговата премиера во 1961, се случи на летната кинотечна сцена, која е наречена токму според филмот МИРНО ЛЕТО, како македонски дел од проектот „Сезона на класични филмови“ (Season of Classic Films), кој од 2020 година се организира од страна на Асоцијацијата на европски архиви ACE (франц: Association des Cinémathèques Européennes – ACE; анг: Association of European Cinematheques), каде што Кинотеката е членка уште од 1998 година.

Филмот МИРНО ЛЕТО нема целосни оригинални негативи, туку само позитив 35-мм копии кои останале од кино-дистрибуцијата во минатото, кои денес не се технички соодветни за проекции. Затоа тимот на Кинотеката – Игор Старделов, филмолог-советник и раководител на Архивот, Александар Трајковски, филмолог и Тихомир Кашмицовски, филмски техничар – го надгледуваа процесот на скенирање на интернегативи во 2К-резолуција, кои беа обработени од лабораторијата „Клик филм“ во Загреб, Хрватска. Звукот исто така беше дигитално обновен и завршен е новиот 2K мастер, од кој сега се достапни DCP и други дигитални верзии за прикажување и архивирање.

Александар Тајковски и Тихомир Кашмицовски го претставија на процесот на работа.

Работата претставуваше огромно задоволство со огледа на значењето на овој филм и оттука и нашиот пристап. Филмот е целосно работен во услови на пандемија  во лабораторијата за реставрација и иако беше малку повеќе тешко од технички аспект мислам дека на крајот добивме добар резултат, рече Трајковски, кој посочи дека станува збор за прилично стар материјал, неколку месечната работа довела до максимумот што можел да се извлече.

Звукот исто така беше дигитално обновен и завршен е новиот 2K мастер, од кој сега се достапни DCP и други дигитални верзии за прикажување и архивирање.

Беше предизвик да се работи во услови на пандемија, се соочувавме со безброј предизвици, како овде во Скопје, така и со колегите од Загреб. Работевме без физичко присуство, работа во време на полициски час, некој ќе заболи па чекавме за да продолжиме со работа...Безброј пати го изгледавме филмот и постојано наоѓавме детели кои може да се подобрат, рече Кашмицовски кој најави и нови изданија.

The post „Мирно лето“-првиот македонски филм снимен од македонскиот режисер, Димитрие Рули Османли доби дигитално реставрирана верзија appeared first on Република.

Градоначалникот Тимчо Муцунски, наскоро ќе презентира мобилна и веб-апликација со која Општина Аеродром уште повеќе ќе се доближи до жителите, низ транспарентен процес ќе ја зајакне довербата во општинските служби и ќе ја зголеми ефикасноста во работата.

Следејќи ги глобалните трендови и динамиката на современото живеење, потребата од дигитализирање на сите услуги кои ни се потребни во секојдневието е сè поголема и неопходна. Интерактивната дигитална платформа ќе им овозможи на граѓаните и на локалната власт да комуницираат директно и со еден клик да придонесат кон создавање вистинска современа и европска смарт-општина, велат од Општината.

Оттаму најавуваат дека наскоро, со користење на мобилениот телефон, таблет или компјутер, ќе може да се добијат потребните документи.

Ќе може да поставите прашање и пријавите проблем, да добиете детални податоци од нашите служби или пак да аплицирате за субвенции. На овој начин, се поедноставуваат сите административни процедури, со што се намалува потрошувачката на хартија, како и долгите редици низ институциите, велат од Општината.

The post Се дигитализираат услугите во општина Аеродром appeared first on Република.

Над пет милиони ливчиња со записи од деветте картотеки на Институтот за македонски јазик „Крсте Мисирков“, кои се чуваат во картонски кутии и се во опасност да бидат загубени, уништени или оштетени, ќе бидат трајно заштитени во дигитална копија и на микрофилм. Повеќе од 250 илјади слики од материјали на oдделението за историја на македонскиот јазик се веќе скенирани во Инбокс.

Оваа домашна компанија беше избрана на повикот за дигитализација од Фондот за иновации и технолошки развој (ФИТР) и Министерството за култура кои со 14 милиони денари ќе го финансираат проектот за соодветно и итно да се заштити лексичкиот материјал и да се создаде дигитална архива во која записите ќе станат достапни за користење за истражувачи од земјава и од странство, за студентите по филологија, како и за сите заинтересирани за македонскиот јазик. Договорот беше потпишан во средината на декември, а проектот треба да биде завршен до крајот на годинава.

Сликите потоа преминуваат во сервер каде што се конвертираат/приспособуваат во специфични формати, а програмери во ИТ-одделот на компанијата се задолжени за индексирање и метадатирање за податоците да може полесно да се најдат. На секоја слика ќе се аплицира и електронски печат на Инбокс, кој е добавувач на серитифицирани електронски услуги. Дигиталниот формат на тој начин не може да биде злоупотребен и не може да биде направена промена во документот и тој со печатирањето станува валиден исто како и хартиениот оригинал.

Јорданчо Митровски, управител и финансиски директор на Инбокс, вели за МИА дека првите скенирани материјали веќе влегле во наредната фаза на обработка (валидација и метадатирање), во меѓувреме се преземаат нови материјали од Институтот и безбедно се складирани во архивско депо.

Во вториот квартал на проектот ќе почне микрофилмувањето – фаза што е зависна од претходно создаден дигитален материјал. Потоа процесите ќе течат паралелно.

Секоја фаза се одвива согласно стриктно утврдени протоколи за да се гарантира безбедноста на преземената документација. Процесот бара високо ниво на координација на соодветни човечки компетенции со сложен техничко-технолошки процес. Создаваме нови формати (дигитален и микрофилм) без да се компромитира постоењето на оригиналниот формат. Документацијата се обработува согласно планираната динамика, не гледаме никакви пречки и сметаме дека проектот со исклучителен квалитет ќе биде завршен во предвидениот рок. Инбокс ја поседува најдобрата технологија за дигитализација што постои во светот и тоа во обем што е многукратно поголем од потребите за овој проект. Затоа времето воопшто не е фактор. Ние сме 100 проценти фокусирани на квалитетот на изработката и засега сме среќни што проектот тече како што е предвидено, изјави Митровски за МИА.

„Отсекогаш, сега и засекогаш” е идејниот наслов на проектот со кој Инбокс аплицираше на повикот за трајна заштита на јазичното наследство и негова достапност во формати блиски за идните генерации и отпорни на ризици. Со трансформацијата на картотеките не само што радикално ќе се подобри заштитата, туку неограничени ќе бидат и достапноста и користењето на содржините – со еден клик од кое било место.

Во компанијата имаат точен план во кој месец од проектот што треба да биде направено, а кога ќе го завршат, Институтот за македонски јазик ќе избере на која платформа ќе ги стави дигиталните копии од картотеките за да може да се читаат и пребаруваат од регистрирани корисници.

Со проектот радикално ќе се подобри заштитата. Нашето решение прво го мултиплицира ресурсот кој е предмет на обработка, но не го прави тоа праволиниски, туку го менува форматот во кој се создава нов оригинал. Тој формат – дигитален примерок е многу лесно управлив и може да се чува на различни локации. Со тоа имаме две идентични копии од иста содржина што се оригинал. На крајот со микрофилмување и хемиска презервација ќе создадеме, на траен медиум, и трета копија во трета, оптичка форма која не може да се манипулира. Со тоа го создаваме идеалот 3-2-1, што значи дека кој било еден документ постои во најмалку два формата и има можност да се чува на најмалку три различни локации, појаснува Митровски.

Инбокс (INBOX) ДООЕЛ Скопје е специјализирана компанија за чување и управување со документи и информации и има оперативен модел кој овозможува совршена организација на документите така што неговите корисници имаат брз и постојан пристап и непречена употреба. Работи од 2011 година обезбедувајќи услуги за управување со физички документи, со процеси на дигитализација и управување со електронско складирање документи. Првиот клиент за дигитализација на документи компанијата го имала во 2012, а во последните пет години има направено дигитализација на над 30 милиони слики од најразлични формати.

Нашата технолошка платформа е уникатна, базирана на најдобрите светски софтверски и хардверски добавувачи и таа овозможува Инбокс во исто време да може да извршува десетици сложени проекти за дигитализација. Самиот факт што нашиот скен-центар е димензиониран на 2000 квадратни метри покажува дека Инбокс е создаден по индустриски стандард за масовна дигитализација, а употребата на технологија од KODAK и ABBYY, потврдува дека ние работиме со најголема можна ефикасност, додава Митровски.

Пред овој крупен и системски проект за дигитализација на картотеките на Институтот „Крсте Мисирков“, годишно преку Министерството за култура биле дигитализирани по неколку кутии со картички и за девет години дигитално биле обработени само околу 140 илјади ливчиња.

Сега многу се забрза работата, ова ќе биде со брзина на светлината во однос на претходната динамика. Ние сме сигурни во Инбокс и сметаме дека многу професионално ќе си ја завршат работата. Дигитализацијата е и задоцнета зашто имаме и избледени ливчиња од стоењето, многу се пишувани со индиго на машина за пишување и се со послаб квалитет уште кога биле создадени, вели за МИА директорката Елена Јованова-Грујовска.

Историската картотека, со која почна дигитализацијата во Инбокс, е најстара од деветте картотеки и содржи материјали од црковнословенскиот период – стотици илјади зборови од стари ракописи од 12 и 13 век пишувани во македонските цркви и манастири. Од оваа картотека се создава и излегува Речникот на црковнословенскиот јазик од македонска редакција. Картотеката има репродукции т.е. снимки од текстови, повеќето напишани на пергамент.

Најстаро рачно напишано ливче што го поседува Институтот, вели директорката, е околу 70 години, односно од времето кога е формиран во 1953 година и кога почнале да се полнат картотеките. На барање на Блаже Конески, прво е формирана картотеката од која е направен тритомниот Речник на македонскиот јазик со српскохрватски толкувања (1961-1966), за кој материјалот го ексцерпирале Трајко Стаматоски, Тодор Димитровски и Благоја Корубин, а како соработник им се приклучил и Кирил Конески. Оваа картотека е основата и на сегашниот Толковен речник во шест тома. Таа е најобемна и има околу еден милион картички во кои се и зборовите кои се користат секојдневно.

Картотеки биле подготвени за петте одделенија на Институтот – картотека на македонската народна поезија, на народната проза и посебна картотека за македонските глаголи од која е направен експертскиот шестомен Интенцијално-синтаксички речник на македонските глаголи – еден од двата во Европа (вториот е во Полска). Другите картотеки се од областите ономастика и дијалектологија. Ономастичките содржат записи за топоними, имиња, презимиња и прекари на Македонците, лични имиња во народното творештво… За нив биле користени матичните книги, а се собирани и на терен, исто како и дијалектолошките кои се создавани од разговори со говорители на македонскиот јазик во над 400 населени места, во етничките и во државните граници.

За разлика од картотеката на Толковниот речник, во која записите се, главно, направени на машина за пишување и подоцна на компјутер или од страници на објавени книги, во историската, ономастичката и дијалектолошката картотека тие се најчесто рачно напишани зашто се бележени зборови со специфични знаци или од црковнословенскиот, старогрчкиот, латинскиот јазик.

За картотеките е важно дека ние имаме доказ за творештвото и за постоењето на сите културни дејци од македонската понова историја во областа на јазикот и книжевноста. Во нашите картотеки е сето творештво на Марко Цепенков, потоа на Кузман Шапкарев – во македонската народна поезија и проза, го имаме целото творештво на Блаже Конески. Од современото творештво имаме цели автори кои се ексцерпирани и внесени во Толковниот речник, на пример Петре М. Андреевски. Тука се и евангелијата и апостолите, како Вранешничкиот апостол кој, благодарение на лингвистичката анализа на Конески, се прочу во светот како едно од најстарите наши евангелија. Во македонските народни јуначки песни е многу застапен и Гоце Делчев и неговото име често се спомнува во картотеките на народната поезија и на народната проза, во приказните, како и во современото творештво, на пример кај Ванчо Николески. Нашата картотека може да покаже како му течел животниот век и ако ги најдеме сите текстови ексцерпирани со неговото име ќе се појави една цела научна книга за Гоце Делчев, рече Јованова-Грујовска.

Таа нагласува дека во 69-те години колку што постои Институтот, нема негов вработен кој не работел во збогатување на картотеките и секој, вели таа, внел по неколку проценти во нив.

Следен предизвик на Институтот е да се изработи етимолошкиот речник, како што имаат речиси сите словенски јазици. Со нови зборови ќе се дополнува и електронското издание / платформата на Толковниот речник (makedonski.gov.mk), ќе се работи на нови томови од засега четиритомниот Речник на македонската народна поезија и во план е да почне создавање речник што ќе ја опфати лексиката од македонската народна проза.

The post Македонското јазично наследство ќе биде трајно заштитено и дигитално достапно appeared first on Република.

Во тек е дигитализацијата на старата архива на Прилепскиот народен театар „Војдан Чернодрински“.

Дигитализацијата се спроведува преку Центарот за култура  „Марко Цепенков“. Се скенираат фотографии, плакати, исечоци од весници – големо богатство архивски материјал  создавано од почетоците на Театарот, од 1950 година до 2000 година.

Архивата на театарот, која  сведок е создавањето на театарската историја во градот, е сместена во папки во кои има фотографии и плакати од премиери од секоја година поединечно, како  и друг материјал,  односно исечоци од весници во кои се пишувало за одиграната претстава. Ова е голем проект за  Театарот и ќе трае подолгорочно, бидејќи треба да се обработат илјадници фотографии и плакати, со што ќе се заштити театарското наследство, информираат од приелпскиот Центар за култура „Марко Цепенков“.

Проектот е поддржан од Министерството за култура во 2021 година, со што беше набавена соодветна опрема за дигитализација.

Во мешувреме, во театарот „Војдан Чернодрински“ се интензивираат подготовките за претставата „Декамерон“ во режија на Мартин Кочовски.

Првата одиграна претстава во прилепскиот театар е на 18 февруари 1950 година. Тоа е претставата „Кир Јања“ од Јован Стерија Поповиќ во режија на Аце Михајловски. Годинава одбележува 72 години постоење.

The post Почна дигитализацијата на архивата во Прилепскиот театар appeared first on Република.